Sau khi sinh, các bà mẹ thường lo lắng về việc làm thế nào để nhanh có sữa cho con ăn. Việc cho con bú sớm cung cấp các chất dinh dưỡng và kháng thể thiết yếu hỗ trợ sự phát triển và hệ thống miễn dịch của trẻ. Để sữa nhanh về, các bà mẹ phải có một chế độ ăn uống cân bằng, hợp lý, ưu tiên những thực phẩm cung cấp “nguyên liệu” cho quá trình “sinh sữa” (hay còn gọi là tạo sữa).

Nhu cầu dinh dưỡng cho bà mẹ nuôi con bú

Người mẹ nuôi con bú cần tăng cường năng lượng và chất dinh dưỡng khẩu phần hơn cả giai đoạn mang thai 3 tháng cuối. Theo nhu cầu khuyến nghị, mẹ cho con bú cần tăng 450 đến 500 calo mỗi ngày so với lượng calo cơ thể cần trước khi mang thai để hỗ trợ sức khỏe của bà mẹ và sản xuất sữa nuôi con. Các chất dinh dưỡng cần lưu ý cho các bà mẹ đang cho con bú bao gồm:

1.   Protein (còn gọi là chất đạm): Protein rất cần thiết cho việc sản xuất sữa và giúp phục hồi các mô trong cơ thể người mẹ. Các nguồn protein tốt bao gồm thịt nạc, gia cầm, cá, trứng, các sản phẩm từ sữa, đậu tương và các loại đậu hạt.

2.   Chất béo có lợi: Chất béo rất quan trọng trong việc cung cấp năng lượng và hỗ trợ sự phát triển não bộ và hệ thần kinh của bé. Người mẹ nên ăn các nguồn chất béo lành mạnh như chất béo có trong quả bơ, các loại hạt, dầu thực vật và cá béo như cá hồi, cá ba sa.

3.   Carbohydrat dạng phức: Ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, và khoai củ các loại (khoai lang, khoai sọ, khoai tây…) cung cấp năng lượng bền vững và giúp ổn định lượng đường trong máu.

4.   Vitamin và chất khoáng: Các chất dinh dưỡng như canxi, sắt, kẽm, vitamin D và vitamin B rất quan trọng đối với cả mẹ và bé. Các sản phẩm có nguồn gốc động vật như thịt, trứng, sữa, cá và các loại hải sản, và các sản phẩm có nguồn gốc thực vật như rau lá xanh, các loại hạt và ngũ cốc là những nguồn cung cấp các chất này.

5.   Uống đủ nước: Sữa mẹ có khoảng 90% là nước, vì vậy việc uống đủ nước là thiết yếu. Mẹ nên cố gắng uống ít nhất 8 đến 10 cốc nước mỗi ngày. Uống nước, trà thảo mộc, sữa, canh, súp để đáp ứng đủ nhu cầu dịch của cơ thể. Các loại trà thảo mộc vừa giúp mẹ đủ nước, vừa giúp mẹ thư giãn .Nên uống ở dạng ấm, sẽ kích thích tiết sữa tốt hơn. Nước dừa cũng là thức uống bổ sung nước tốt, vì nó chứa chất điện giải giúp bổ sung cho cơ thể sau khi sinh con.

Một số thực phẩm “sinh sữa”

Một số loại thực phẩm được cho là có khả năng kích thích tiết sữa. Việc kết hợp những thực phẩm này vào chế độ ăn sau sinh có thể giúp các bà mẹ sản xuất sữa nhanh hơn:

1.   Gạo: Gạo là thực phẩm phổ biến với người Việt Nam. Sau sinh, một bát cháo nóng giúp kích thích tiết sữa nhanh hơn. Tuy nhiên gạo chỉ cung cấp glucid, do vậy cháo nên nấu cùng thịt hoặc cá, đậu, rau củ để đảm bảo đủ dưỡng chất cho mẹ.

2.   Móng giò: Móng giò giàu chất béo, trong khi hàm lượng chất béo trong sữa mẹ cao để đáp ứng đủ nhu cầu tăng trưởng của con, vì vậy cháo nấu cùng móng giò cũng là một gợi ý. Tuy nhiên, cần lưu ý tới tổng năng lượng khẩu phần, để phòng ngừa việc mẹ tăng cân quá mức sau sinh.

3.   Sữa: Uống một ly sữa ấm sau sinh vừa đảm bảo cung cấp dinh dưỡng cho mẹ, vừa giúp “gọi” sữa nhanh về.

4.   Đu đủ xanh: Đu đủ xanh có chứa oxytocin, vừa giúp co hồi tử cung, vừa kích thích tiết sữa tốt hơn. Có thể nấu đu đủ xanh với thịt hoặc nấu cùng cháo, ăn khi ấm nóng, sữa sẽ rất nhanh về.

5.   Thìa là: Thìa là chứa phytoestrogen có thể tăng cường sản xuất sữa. Thìa là có thể thêm vào cháo hoặc đun uống lấy nước.

6.  Rau ngót: Rau ngót có chứa vitamin A, vitamin K, vitamin C, chất xơ, folate (axit folic) và kali và sắt. Hơn nữa, trong rau ngót có chứa ít calo và cholesterol, nhưng giàu protein, do đó rau ngót rất tốt cho phụ nữ sau sinh. Bên cạnh việc chứa Papaverin giúp co hồi tử cung cho bà mẹ sau sinh, làm giảm sự mất máu và mất dịch, giúp mẹ nhanh phục hồi sức khỏe hơn, thì các phytochemical (dược chất có nguồn gốc thực vật) có trong rau ngót giúp kích thích sản sinh hormone Estrogen, cải thiện nội tiết tốt, tăng lượng sữa mẹ trong giai đoạn cho con bú.

7.  Các loại đậu: Các loại đậu giàu protein và phytoestrogen, giúp tăng tiết sữa.

Một số thực phẩm nên tránh

Mặc dù hầu hết thực phẩm sau sinh mẹ đều có thể dùng, tuy nhiên mẹ cũng nên tránh một số thực phẩm sau vì không có lợi cho việc tiết sữa:

1.   Caffeine: Tiêu thụ quá nhiều caffeine có thể đi vào sữa mẹ và ảnh hưởng đến giấc ngủ của trẻ. Vì vậy mẹ nên hạn chế cà phê, trà và các loại đồ uống có chứa caffeine khác ở mức độ vừa phải.

2.   Đồ uống có cồn: Rượu hoặc đồ uống có cồn cũng có thể đi vào sữa mẹ và có thể gây hại cho em bé. Nếu mẹ uống rượu hoặc đồ uống có cồn thì cần đợi ít nhất 2-3 giờ trước khi cho con bú.

3.   Thực phẩm chế biến công nghiệp: Những thực phẩm này thường ít chất dinh dưỡng và nhiều chất béo không lành mạnh, đường và muối; ngoài ra, các thành phần dinh dưỡng trong loại thực phẩm này đã bị biến đổi do quá trình chế biến công nghiệp. Vì thế nên hạn chế sử dụng mà thay bằng các thực phẩm lành mạnh, giàu dinh dưỡng.

4.   Đồ cay: Mặc dù không có hại, nhưng thức ăn cay có thể làm thay đổi mùi vị của sữa mẹ và gây khó chịu cho một số trẻ sơ sinh. Vì vậy cần ăn ít và “tập” dần khẩu vị của trẻ, theo dõi phản ứng của trẻ và điều chỉnh cho phù hợp.

Một chế độ ăn uống cung cấp đủ năng lượng theo nhu cầu, đa dạng, cân bằng, giàu thực phẩm “sinh sữa”, kết hợp với việc cung cấp đủ nước có thể giúp các bà mẹ sản xuất sữa nhanh chóng và đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của bé. Việc đảm bảo đủ protein, chất béo lành mạnh, carbohydrate phức hợp và các vitamin và khoáng chất quan trọng không chỉ giúp tăng cường sản xuất sữa mà còn hỗ trợ quá trình phục hồi và sức khỏe tổng thể của mẹ. Bằng cách áp dụng các phương pháp ăn uống phù hợp và lựa chọn thực phẩm sáng suốt, các bà mẹ mới có thể tự tin nuôi con và tận hưởng trải nghiệm cho con bú tích cực.