Khoa Hóa sinh và Chuyển hóa Dinh dưỡng tiền thân là Đơn vị Hóa sinh và chuyển hóa Dinh Dưỡng, được ra đời vào tháng 9 năm 2004 trực thuộc Trung tâm khám tư vấn Dinh dưỡng và kiểm soát béo phì. Đơn vị được được tách ra là Khoa Hóa sinh và Chuyển hóa Dinh dưỡng theo quyết định số: 531/QĐ-VDD do Viện trưởng Viện Dinh Dưỡng ký ngày 8/8/2008.

Nhân lực và cơ cấu tổ chức:

- Số cán bộ viên chức: 10 người, bao gồm 1 Phó giáo sư, 2 tiến sĩ, 4 thạc sĩ, 2 bác sĩ, 1 kỹ sư công nghệ sinh học, 1 y tá và 1 kỹ thuật viên xét nghiệm. 

- Số giảng viên thỉnh giảng tại các trường Đại học Y Hà Nội, Đại học Y Thái Bình; Đại học Điều Dưỡng Nam Định và Đại học Y Dược Thái Nguyên.

Lãnh đạo đương nhiệm 

 Tập thể cán bộ nhân viên Khoa Hóa sinh & chuyển hóa dinh dưỡng

I. CƠ SỞ VẬT CHẤT, CHỨC NĂNG VÀ NHIỆM VỤ

Khoa có 2 phòng nghiên cứu về chuyển hóa dinh dưỡng và 1 Labo Hóa sinh, với các chức năng và nhiệm vụ sau:

1. Chức năng: là khoa nghiên cứu về các rối loạn chuyển hóa liên quan đến dinh dưỡng dựa trên kỹ thuật hóa sinh và một số kỹ thuật đặc hiệu, đề xuất các giải pháp can thiệp và dự phòng rối loạn chuyển hóa dinh dưỡng ở người Việt Nam. 

2. Nhiệm vụ:

- Nghiên cứu và đánh giá các vấn đề rối loạn chuyển hóa dinh dưỡng liên quan đến dinh dưỡng và các yếu tố liên quan ở người Việt nam

- Nghiên cứu và đề xuất các giải pháp can thiệp và dự phòng các rối loạn chuyển hóa liên quan đến dinh dưỡng ở các nhóm đối tượng nhân dân

- Xây dựng Labo Hóa sinh và Chuyển hóa Dinh dưỡng: Ứng dụng, phát triển và chuẩn hóa các kỹ thuật hóa sinh, thăm dò chức năng cơ thể và các kỹ thuật mới phục vụ cho công tác nghiên cứu chuyển hoá và các rối loạn chuyển hoá liên quan tới dinh dưỡng. 

- Tham gia công tác đào tạo, truyền thông giáo dục và chỉ đạo tuyến thuộc lĩnh vực chuyên môn phụ trách. Tăng cường hợp tác trong và ngoài nước để phát triển chuyên môn.

- Cung cấp dịch vụ xét nghiệm thuộc lĩnh vực Hóa sinh và Chuyển hóa Dinh dưỡng theo nhu cầu xã hội.

II. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH

Khoa Hóa sinh và Chuyển hóa Dinh dưỡng được hình thành trong bối cảnh sau:

- Trong bối cảnh các bệnh mãn tính không lây liên quan đến dinh dưỡng (đái tháo đường, ung thư, tim mạch, gut, hội chứng chuyển hóa …) ngày càng có xu hướng gia tăng ở Việt nam, mà nguyên nhân là các rối loạn chuyển hóa dinh dưỡng do thói quen ăn uống không hợp lý và những biến đổi khí hậu khắc nghiệt, thì nghiên cứu phát triển các kỹ thuật đặc thù về hóa sinh dinh dưỡng nhằm góp phần chẩn đoán sớm các bệnh không lây (NCDs) và nghiên cứu thực trạng rối loạn chuyển hóa, từ đó đề xuất các giải pháp dự phòng ở người Việt nam là hết sức cần thiết.

- Ở các bệnh viên trong toàn quốc, Khoa Hóa sinh thường không thực hiện những kỹ thuật hóa sinh đặc thù về dinh dưỡng giúp chẩn đoán sớm các bệnh NCDs. Vì vậy, nếu chuẩn hóa được các kỹ thuật này, đồng thời xây dựng được Labo trọng tài tại Viện Dinh Dưỡng, thì sẽ giúp mạng lưới và hệ thống quản lý tại cộng đồng (các tuyến tỉnh, huyện, xã) kiểm soát các bệnh NCDs tốt hơn.

- Trung tâm khám tư vấn dinh dưỡng và kiểm soát béo phì được thành lập cần một đơn vị có Labo làm các xét nghiệm hóa sinh dinh dưỡng để phục vụ chẩn đoán và tiên lượng các bệnh liên quan đến dinh dưỡng

Từ tháng 9 năm 2004, Labo Hóa sinh và chuyển hóa Dinh Dưỡng được thành lập, trực thuộc Trung tâm khám tư vấn Dinh dưỡng và kiểm soát béo phì. Ngày 8/8/2018 đơn vị được được tách ra là Khoa Hóa sinh và Chuyển hóa Dinh dưỡng theo quyết định số: 531/QĐ-VDD do Viện trưởng Viện Dinh Dưỡng ký ngày 8/8/2008.

III. CÁC HOẠT ĐỘNG ĐÃ TRIỂN KHAI VÀ NHỮNG THÀNH TỰU

1. Chủ đề nghiên cứu chính đã triển khai:

- Nghiên cứu nhu cầu các chất dinh dưỡng thông qua kỹ thuật Hóa sinh.

Nghiên cứu xác định nhu cầu Canxi ở trẻ 3-5 tuổi (Đề tài nhánh cấp Nhà nước, 2011- 2014)

- Nghiên cứu thực trạng thiếu Vitamin D ở người Việt Nam thuộc các lứa tuổi và tình trạng sinh lý (phụ nữ có thai/không có thai).

Hình ảnh nghiên cứu trên nhóm đối tượng tuổi sinh đẻ và trên trẻ mầm non

- Nghiên cứu về thực trạng loãng xương ở người Việt nam và các giải pháp dinh dưỡng dự phòng.

Các Nghiên cứu Thử nghiệm lâm sàng theo chuẩn Quốc tế (ICH- GCP), hợp tác với Hà Lan và Nhật Bản

- Nghiên cứu về khẩu phần muối ăn, mối liên quan với tăng huyết áp và giải pháp hạn chế khẩu phần muối ở người trưởng thành

  Nghiên cứu hợp tác với Nhật bản: “Hiệu quả chế độ ăn giảm muối dự phòng tăng huyết áp ở người 50-70 tuổi”

- Nghiên cứu tình trạng còi xương, suy dinh dưỡng và các giải pháp cải thiện chiều cao cho trẻ em.

  Nghiên cứu đánh giá hiệu quả của sản phẩm giàu acid amin từ cá nóc không độc ở Việt Nam lên trẻ 3-5 tuổi bị suy dinh dưỡng

- Nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng đánh giá hiệu quả của các sản phẩm dinh dưỡng với sức khỏe thông qua các chỉ số hóa sinh. 

Nghiên cứu đánh giá hiệu quả của sản phẩm dinh dưỡng từ cá nóc không độc ở Việt Nam lên bệnh nhân bị suy dinh dưỡng

- Nghiên cứu thực trạng và giải pháp dinh dưỡng dự phòng rối loạn Lipid máu ở người trưởng thành (tham gia Đề tài cấp Nhà nước về Rối loạn lipid máu)

Nghiên cứu đánh giá hiệu quả của sữa đậu nành với kiểm soát đường máu và lipid máu ở bệnh nhân đái tháo đường typ 2

2. Các đề tài hợp tác

Với 02 đề tài nhánh cấp Nhà nước, 2 đề tài cấp Bộ, 21 đề tài cấp cơ sở, các cán bộ khoa đã xuất bản 62 bài báo khoa học chuyên ngành (22 bài quốc tế, 40 bài trong nước).

2.1. Đề tài hợp tác quốc tế:

- Hợp tác nghiên cứu với trường Đại học Ochanomizu- Nhật Bản

Nghiên cứu xác định tình trạng thiếu máu dinh dưỡng ở nữ công nhân 20-40 tuổi tại Công ty may Hải Hương và Hưng Yên, đánh giá hiệu quả của viên sắt SaFe có chứa đường Difructose Anhydrate III (DFAIII) với cải thiện tình trạng thiếu máu ở nữ công nhân bị thiếu máu dinh dưỡng.

- Hợp tác nghiên cứu với Trung tâm nghiên cứu Danone, Hà Lan 

Nghiên cứu Thử nghiệm lâm sàng theo chuẩn Quốc tế (ICH-GCP) ở trẻ 1-3 tuổi

- Hợp tác nghiên cứu với Tập đoàn Ajinomoto- Nhật bản: Hiệu quả của chế độ ăn giảm muối với dự phòng tăng huyết áp ở người 50- 70 tuổi

2.2. Các đề tài nhánh cấp Nhà nước, cấp Bộ và cấp cơ sở

Khoa đã tham gia 2 đề tài nhánh cấp Nhà nước, 2 đề tài cấp Bộ, và 16 đề tài cấp Viện. Kết quả nghiên cứu đã được đăng tải trong 20 bài báo quốc tế, 40 bài báo ở các Tạp chí khoa học chuyên ngành trong nước.

• Nghiên cứu về các yếu tố nguy cơ và giải pháp dự phòng các rối loạn chuyển hóa: gồm có các rối loạn chuyển hóa lipid và trạng thái chống oxy hóa máu, hội chứng chuyển hóa, tăng huyết áp… 

Một đề tài nghiên cứu đã mô tả được thực trạng thừa cân béo phì ở người trưởng thành và các yếu tố nguy cơ liên quan đến rối loạn chuyển hóa. Hai đề tài cấp cơ sở đã hoàn thành và đánh giá được hiệu quả của các giải pháp can thiệp dinh dưỡng thông qua các thực phẩm chức năng dự phòng rối loạn chuyển hóa lipid và trạng thái chống oxy hóa máu. Một đề tài cấp cơ sở khác đã mô tả được thực trạng khẩu phần muối ăn của người trưởng thành và các yếu tố nguy cơ, với định hướng tìm giải pháp dinh dưỡng thích hợp dự phòng tăng huyết áp ở người Việt nam. Ngoài ra, một đề tài cấp cơ sở đã đề cập đến giải pháp bổ sung các acid béo không no vào bữa ăn của trẻ em nhằm tăng cường khả năng miễn dịch của trẻ.

Phân tích các chỉ số Hóa sinh trong đề tài cấp Nhà nước về Dinh dưỡng Lipid

• Nghiên cứu về nhu cầu các chất dinh dưỡng thông qua các kỹ thuật Hóa sinh: bằng các nghiên cứu thực nghiệm Labo, với phương pháp cân bằng chuyển hóa trong cơ thể để ước tính nhu cầu các chất dinh dưỡng, đặc biệt là nhu cầu Canxi và protein. Một đề tài nhánh cấp Nhà nước và một đề tài cấp cơ sở đã được tiến hành nhằm xác định nhu cầu canxi ở trẻ 3-5 tuổi và ở phụ nữ sau mãn kinh, đóng góp cơ sở dữ liệu quan trọng cho việc xây dựng Bảng Nhu cầu các chất dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam.

Nghiên cứu xác định nhu cầu Canxi ở trẻ 3-5 tuổi (Đề tài nhánh cấp Nhà nước, 2011- 2014)

• Nghiên cứu các giải pháp dinh dưỡng dự phòng loãng xương và còi xương, suy dinh dưỡng: các nghiên cứu đã được triển khai ở các đối tượng và lứa tuổi khác nhau để mô tả bức tranh khái quát về tình trạng thiếu canxi, Vitamin D và mối liên quan với còi xương, suy dinh dưỡng ở trẻ em và loãng xương ở người trưởng thành Việt nam. Hai đề tài cấp Bộ đã được tiến hành nhằm nghiên cứu và đánh giá các giải pháp dinh dưỡng canxi và Vitamin D góp phần cải thiện chiều cao cho trẻ em tiền dậy thì và cải thiện mật độ xương cho phụ nữ sau mãn kinh. Hai đề tài cấp cơ sở đã được triển khai và thử nghiệm thành công giải pháp cải thiện khẩu phần canxi ở phụ nữ mang thai và phụ nữ sau mãn kinh bằng nguồn thực phẩm giàu canxi sẵn có tại địa phương, góp phần cải thiện mật độ xương và các chỉ số hóa sinh trong máu.

Nghiên cứu gỉải pháp cải thiện tình trạng dinh dưỡng Canxi, Vitamin D cho trẻ tiền dậy thì tại Hải Dương (Đề tài cấp Bộ Y tế, 2013- 2015)

3. Phát triển các kỹ thuật đặc thù về hóa sinh dinh dưỡng:

- Năng lực xét nghiệm: Từ khi thành lập đến nay, đã phát triển và ứng dụng kỹ thuật xét nghiệm, 52 chỉ tiêu hóa sinh máu và huyết học, 10 chỉ tiêu xét nghiệm nước tiểu và phân.

- Từ năm 2010, Labo Hóa sinh đã đạt và liên tục duy trì hàng năm chứng chỉ Quốc tế về đảm bảo chất lượng xét nghiệm (do Tổ chức ngoại kiểm quốc tế Bio-Rad hoặc Randox công nhận)

- Khoa liên tục phát triển các kỹ thuật đặc thù phục vụ cho lĩnh vực nghiên cứu chuyển hóa dinh dưỡng như: đo các chỉ số về trạng thái chống oxy hóa của cơ thể (SOD, TAS, MDA) giúp chẩn đoán sớm và theo dõi tiên lượng một số bệnh NCDs.

Hình ảnh triển khai kỹ thuật mới: “Đo hoạt độ enzyme Superoxid dismutase trong hồng cầu để xác định tình trạng chống oxy hóa máu của cơ thể”

- Nghiên cứu đánh giá kỹ thuật đo nồng độ Vitamin A trong sữa mẹ bởi thiết bị cầm tay iCheck trên thực địa so với kỹ thuật tiêu chuẩn HPLC trong phòng thí nghiệm.

Tham gia Hội thao kỹ thuật tuổi trẻ sáng tạo năm 2015, đạt giải Ba

4. Kiện toàn chất lượng xét nghiệm: Đạt chuẩn quốc tế về kiểm tra chất lượng xét nghiệm do Tổ chức Bio- Rad và Randox (Mỹ) công nhận.

5. Tham gia đào tạo và cung cấp dịch vụ xét nghiệm 

a. Tham gia đào tạo cử nhân dinh dưỡng tại các trường Đại học Y và Đại học Điều dưỡng, các lớp đào tạo theo nhu cầu về chủ đề Hóa sinh dinh dưỡng

b. Cung cấp dịch vụ xetst nghiệm cho phòng khám tư vấn dinh dưỡng và các đề tài nghiên cứu.

IV. CÁC HOẠT ĐỘNG TRONG THỜI GIAN TỚI

1. Hợp tác quốc tế và hợp tác với các đối tác liên ngành

2. Nghiên cứu khoa học

- Các nghiên cứu cung cấp bằng chứng khoa học góp phần khuyên nghị về Nhu cầu các chất dinh dưỡng cho người Việt Nam

- Tiếp tục nghiên cứu các giải pháp dinh dưỡng dự phòng loãng sương và còi xương, rối loạn chuyển hóa protein, lipid và glucose máu, dinh dưỡng dự phòng tăng huyết áp.

- Nghiên cứu các vấn đề dinh dưỡng mới nảy sinh do rối loạn chuyển hóa ở người Việt Nam và đề xuất giải pháp can thiệp.

3. Phát triển các kỹ thuật đặc thù (chú trọng các kỹ thuật miễn dịch/tế bào/phân tử trong hóa sinh) và chuẩn hóa labo theo tiêu chuẩn ISO 15189

4. Cung cấp dịch vụ xét nghiệm hóa sinh dinh dưỡng

Xét nghiệm cho bệnh nhân đến khám tại các phòng khám tư vấn dinh dưỡng

- Xét nghiệm máu: tổng phân tích tế bào máu, nhóm máu, đánh giá các rối loạn chuyển hóa (Glucose, HbA1C, protein, albumin, acid uric, cholesterol toàn phần, HDL-C, LDL-C, Triglycerid), chức năng gan – mật (men gan GOT, GPT, GGT, bilirubin), chức năng thận (Ure, creatinin), chuyển hóa các vitamin và khoáng chất (Ferritin, hormon PTH, phosphatase kiềm, canxi, vitamin D, sắt, kẽm, magie, folate), đánh giá trạng thái chống oxy hóa máu (MDA, TAS),..

- Xét nghiệm phân: Cặn dư phân (sợi cơ, sợi mỡ….), hồng cầu, bạch cầu, vi khuẩn chí.

- Xét nghiệm nước tiểu: tổng phân tích nước tiểu, creatinine niệu, Natri, Kali,…

- Xét nghiệm máu và nước tiểu trọn gói cho các đề tài nghiên cứu, các cơ quan/đơn vị/tổ chức có nhu cầu.