VIETNAM NUTRITIONAL PORTAL
Tình trạng thừa cân béo phì ở trẻ nhỏ đang ngày càng phổ biến và trở thành mối quan tâm của nhiều gia đình. Khi trẻ có dấu hiệu thừa cân hoặc béo phì, điều quan trọng là kiểm soát cân nặng giúp trẻ tăng trưởng cân đối giữa chiều cao và cân nặng, đồng thời hình thành thói quen sống lành mạnh cho trẻ. Việc chỉ định giảm cân cho trẻ thừa cân, béo phì cần dựa trên đánh giá toàn diện về tình trạng sức khỏe, mức độ béo phì và các yếu tố liên quan.
Bài viết này chia sẻ một số bí quyết giúp phụ huynh hỗ trợ trẻ béo phì kiểm soát cân nặng nhằm cải thiện sức khỏe hiện tại, giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính trong tương lai, giúp trẻ phát triển hài hòa hơn, cả về thể chất lẫn tinh thần.
· Giảm năng lượng dư thừa bằng cách hạn chế thực phẩm giàu năng lượng nhưng nghèo dinh dưỡng:
- Hạn chế thức ăn xào, rán, nhiều dầu mỡ, nên thay bằng thức ăn luộc, hấp. Tạo thực đơn hấp dẫn với món luộc, các mẹ có thể tham khảo các cách sau:
+ Tạo thực đơn hấp dẫn với món luộc, hấp: thay vì chỉ luộc rau đơn thuần, hãy kết hợp nguyên liệu để tạo món mới như: Gà hấp lá chanh, cá hấp gừng, bắp cải cuộn thịt, mướp đắng nhồi thịt,…
+ Chế biến món luộc/hấp đẹp mắt, trình bày sinh động: cắt rau củ thành hình ngôi sao, trái tim, xếp món ăn thành hình con vật hoặc khuôn mặt cười. Trẻ dễ bị thu hút bởi màu sắc và hình dáng bắt mắt nên sẽ hào hứng thử món mới hơn.
+ Dạy trẻ về lợi ích của món luộc, hấp qua trò chơi hoặc câu chuyện: Ví dụ: kể chuyện “Siêu nhân hấp mạnh hơn quái vật chiên rán” hoặc dùng thẻ tranh nhận diện món ăn tốt – chưa tốt.
- Hạn chế ăn thức ăn nhanh, thức ăn đường phố nhiều đường, muối và chất béo.
- Hạn chế ăn các loại đồ ngọt, kem, sữa có đường, đồ uống có đường.
- Hạn chế muối.
- Hạn chế ăn vặt ngoài bữa chính.
- Không dự trữ trong nhà hoặc tầm nhìn của trẻ các thức ăn giàu năng lượng như bánh kẹo, nước ngọt, kem.
- Cho trẻ uống sữa không đường hoặc ít đường, sữa ít béo.
· Tăng cường rau củ và trái cây: Tập cho trẻ, khuyến khích trẻ ăn nhiều rau củ và trái cây. Trẻ cần ăn ít nhất 250g rau củ, trái cây trong một ngày. Cha mẹ có thể khuyến khích trẻ ăn bằng cách biến bữa ăn thành trò chơi hoặc câu chuyện thú vị như: Cắt rau củ thành các hình dạng khác nhau , hoặc tạo thành “khu rừng rau xanh” với nhân vật siêu nhân cà rốt, công chúa bông cải xanh…hoặc cho trẻ tham gia nấu ăn: rửa rau, chọn màu sắc, hoặc đơn giản là trồng cây rau mầm, làm giá đỗ…Khi trẻ được “tự tay làm”, trẻ có xu hướng muốn thử món ăn mình “tạo ra” hơn.
· Uống đủ nước: Khuyến khích trẻ uống nước lọc thay vì nước ngọt có gas hoặc nước ép đóng chai. Uống đủ 1.200ml nước/ngày. Cách tính lượng nước như sau: Lượng nước (ml) = Cân nặng (kg) x 30. Ví dụ, nếu con bạn nặng 20 kg, lượng nước cần mỗi ngày của bé sẽ là: 20kg × 30 ml = 1600 ml.
Bí quyết 2: Tăng cường hoạt động thể lực
· Khuyến khích trẻ vận động, không nên ép buộc: Tập cho trẻ hoạt động thể lực ít nhất 60 phút/ngày như chạy, nhảy dây, đá bóng, bơi, đạp xe, leo cầu thang bộ, trông em, chơi đùa với vật nuôi,…thay vì ngồi tĩnh tại. Cha mẹ nên thu xếp để trẻ có thời gian chơi ngoài trời, cùng trẻ tham gia các hoạt động thể chất để theo dõi và khuyến khích trẻ hoạt động.
· Không để trẻ ngồi yên trên ghế, trước màn hình quá 1giờ/lần. Giới hạn thời gian sử dụng thiết bị điện tử nghe nhìn dưới 1 giờ/ngày, càng ít càng tốt.
Bí quyết 3: Thay đổi thói quen sinh hoạt.
· Ăn đúng giờ, đủ bữa, tránh bỏ bữa.
- Phân bố các bữa ăn hợp lý trong ngày: ăn nhiều vào sáng, trưa, giảm ăn nhiều vào chiều và tối.
- Cho trẻ ăn trước khi đói và ngừng ăn trước khi no, không ăn quá nhanh.
- Không ăn muộn sau 20h.
· Ngủ đủ giấc:
- Trẻ cần ngủ từ 10–13 giờ mỗi ngày, bao gồm cả giấc ngủ trưa.
- Đi ngủ trước 21h.
Cha mẹ nên lập lịch sinh hoạt đều đặn, duy trì giờ ăn, giờ ngủ, giờ chơi mỗi ngày cho trẻ.
· Kiểm tra định kỳ: Đưa trẻ đi kiểm tra sức khỏe định kỳ để theo dõi cân nặng, chiều cao và các chỉ số liên quan.
· Tư vấn chuyên gia dinh dưỡng: Nếu cần, hãy tìm đến các chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn chế độ ăn phù hợp cho trẻ.
Kiểm soát cân nặng ở trẻ béo phì cần sự kết hợp giữa chế độ ăn hợp lý, tăng cường hoạt động thể chất và thay đổi thói quen sinh hoạt. Cha mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn và hỗ trợ trẻ trong quá trình này. Việc can thiệp sớm sẽ giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và phòng ngừa các bệnh lý liên quan đến béo phì trong tương lai.