Iốt là một nguyên tố cần thiết cho sự phát triển bình thường và cho sự phát triển của não bộ. Một chế độ ăn uống lành mạnh cần cung cấp đủ i-ốt, nhưng quá nhiều có thể gây ra các vấn đề khác về sức khỏe.
1. Vai trò của Iốt là gì?
Iốt giúp tuyến giáp tạo ra Thyroxine, là hormone tham gia kiểm soát hoạt động của một số tế bào. Thyroxine rất quan trọng đối với sự phát triển của xương và hệ thần kinh, cũng như tham gia chuyển hóa của protein, chất béo và carbohydrate trong cơ thể.
Iốt rất quan trọng với bà mẹ mang thai, bà mẹ cho con bú, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nó cần thiết cho sự phát triển của não và hệ thần kinh, các giác quan, sự tập trung và sự phối hợp.
2. Mỗi ngày cần cung cấp bao nhiêu Iốt?
Cơ thể cần bao nhiêu iốt tùy thuộc vào độ tuổi và tình trạng sinh lý hay bệnh lý,…
Theo Nhu cầu Dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam, năm 2016, nhu cầu Iốt được khuyến nghị hàng ngày (microgam/ngày) theo nhóm tuổi như sau:
3. Quá ít hoặc quá nhiều Iốt có nguy hiểm không?
Cơ thể quá ít Iốt có thể gây ra tình trạng mệt mỏi, lạnh, khó tập trung và rụng tóc; nếu không có đủ Iốt, tuyến giáp có thể to lên tạo thành bướu cổ.
Cơ thể quá nhiều Iốt (thường là do uống các chế phẩm vitamin và khoáng chất có chứa Iốt /viên dầu Iốt) có thể gây nguy hiểm cho những người bị rối loạn tuyến giáp.
4. Làm thế nào để biết có đủ Iốt?
Nguồn cung cấp chủ yếu của Iốt cho cơ thể là từ thực phẩm. Thực phẩm giàu Iốt bao gồm hải sản như hàu, cá hồng và rong biển ... Các loại thực phẩm khác như bánh mì, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa như sữa chua cũng chứa Iốt.
Iốt cũng là một trong số các vi chất dinh dưỡng được khuyến nghị tăng cường vào thực phẩm như muối, sữa, bánh mỳ, … Tại Việt Nam, Nghị định số 09/2016/NĐ-CP của Chính phủ về việc Quy định về tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm, trong đó có nội dung Muối dùng để ăn trực tiếp, dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường I-ốt. Muối thực phẩm và gia vị được tăng cường Iốt được sử dụng trong chế biến thực phẩm và các món ăn hàng ngày giúp cung cấp thêm một lượng Iốt cần thiết cho cơ thể. Tuy nhiên cần lưu ý và tuân thủ khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới để phòng chống các bệnh không lây nhiễm, đặc biệt là các bệnh lý tim mạch là cần giảm ăn muối, hạn chế lượng muối từ tất cả các nguồn (muối/gia vị chứa muối, thực phẩm chứa muối…) dưới 5 gam một ngày.
Với các thực phẩm được bao gói sẵn, chúng ta nên có thói quen đọc nhãn dinh dưỡng để biết thực phẩm đó có chứa Iốt hay không? Và có bao nhiêu trong khẩu phần ăn? Đã cung cấp được bao nhiêu % nhu cầu khuyến nghị, ….
5. Iốt và mang thai
Iốt có vai trò quan trọng đối với tất cả các giai đoạn cuộc sống, tuy nhiên đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ mang thai. Thiếu Iốt có thể làm tăng nguy cơ sẩy thai trong thai kỳ và có thể dẫn đến suy dinh dưỡng thấp còi, chậm phát triển trí tuệ hoặc giảm chỉ số IQ ở trẻ sau này. Nhiều phụ nữ không có đủ Iốt cho thai kỳ, vì vậy điều quan trọng là phải cung cấp đủ nhu cầu Iốt từ khi lên kế hoạch mang thai, trong khi mang thai và cho đến sau khi sinh và cho con bú.
Theo khuyến cáo của tổ chức Y tế thế giới, thời kỳ mang thai và cho con bú là thời kỳ nhu cầu Iốt tăng mạnh, nhu cầu khuyến nghị của Iốt trong thời kỳ mang thai là 250 microgam/ngày cao hơn so với thời kỳ chưa mang thai là 150 microgam/ngày. Hiệp hội tuyến giáp Hoa Kỳ khuyến cáo rằng phụ nữ nên bổ sung các chế phẩm vitamin và chất khoáng có chứa 150 microgam/ngày trong thời kỳ mang thai và cho con bú. Một số nước tại châu Á đã có viên nang Iốt để bổ sung, tuy nhiên tại Việt Nam chưa có khuyến cáo chung cho việc bổ sung các chế phẩm Iốt. Bởi vậy không TỰ bổ sung Iốt mà cần phải thực hiện theo chỉ định của bác sĩ .
Các rối loạn do thiếu Iốt hoàn toàn có thể phòng tránh nếu cơ thể được bổ sung Iốt đều đặn hàng ngày. Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy, tăng cường Iốt vào thực phẩm có hiệu quả phòng chống các rối loạn do thiếu Iốt. Việc sử dụng muối Iốt trong sản xuất thực phẩm và sử dụng trong chế biến thực phẩm hàng ngày là một biện pháp đơn giản, tiết kiệm và hiệu quả để phòng, chống rối loạn do thiếu Iốt.
Để chủ động phòng ngừa bệnh do thiếu i-ốt nhằm bảo vệ sức khoẻ cho gia đình và tăng cường trí thông minh của trẻ em, hãy đến các cơ sở y tế chuyên ngành để được các bác sĩ khám tư vấn và đưa ra các lời khuyên phù hợp cho từng độ tuổi.
TS. BS Nguyễn Trọng Hưng - Khoa Khám tư vấn dinh dưỡng người lớn - Viện Dinh dưỡng