Làm thế nào để bà mẹ có đủ sữa cho con bú?

Cập nhật: 5/27/2017 - Lượt xem: 16312
SKĐS - Nuôi con bằng sữa mẹ có nhiều lợi ích về sức khỏe cho cả mẹ và con. Để có đủ sữa cho con, các bà mẹ cần hiểu rõ về quá trình tiết sữa và một số yếu tố ảnh hưởng đến việc tiết sữa để cho con bú có hiệu quả.
Sữa mẹ bài tiết theo cơ chế phản xạ. Khi trẻ bú xung động cảm giác đi từ vú lên não kích thích tuyến yên sản uất hormon prolactin và oxytocin, sau đó hai hormon này đi vào máu và đến vú. Prolactin kích thích các tế bào tiết sữa ở các nang sữa để sản xuất sữa gọi là phản xạ tạo sữa. Oxytocin có tác dụng làm co các cơ xung quanh nang sữa để dẫn sữa ra đầu vú được gọi là phản xạ tống sữa. Phản xạ oxytocin dễ bị ảnh hưởng bởi những ý nghĩ và cảm giác của người mẹ. Nếu bà mẹ cảm thấy hài lòng, thương yêu trẻ, tin tưởng vào sữa mình tốt thì sẽ hỗ trợ cho phản xạ này, nhưng nếu bà mẹ lo lắng hoặc nghi ngờ mình không đủ sữa có thể cản trở phản xạ tống sữa ảnh hưởng đến sự xuống sữa. Vì vậy, điều quan trọng và quyết định để bà mẹ có đủ sữa là cách cho con bú.
             
    Nhân viên Y tế hướng dẫn bà mẹ cho con bú đúng cách
Cho con bú đúng cách

Bú sớm ngay sau đẻ để trẻ bú được sữa non: Sữa non tiết ra tuy ít nhưng vẫn thỏa mãn nhu cầu của trẻ trong những ngày đầu. Không nên cho trẻ uống nước đường, nước cam thảo, mật ong, sữa bò... trước khi bắt đầu bú mẹ vì dễ có nguy cơ nhiễm khuẩn, không dung nạp thức ăn và cản trở ngậm bắt vú làm cho trẻ không muốn bú mẹ.

Bú đúng cách để trẻ ngậm bắt vú tốt: Bà mẹ có thể nằm hoặc ngồi ở tư thế thoải mái, thư giãn để cho con bú. Bế trẻ áp sát vào người mình, mặt trẻ quay vào vú mẹ, mũi trẻ đối diện với núm vú, đầu và thân trẻ phải nằm trên cùng một đường thẳng và đỡ thân trẻ bằng cách đặt lưng trẻ dọc theo cánh tay. Sau đó, bà mẹ dùng tay nâng vú, đặt các ngón tay vào thành ngực, ngón cái ở phía trên vú, các ngón còn lại ở phía dưới vú. Để trẻ ngậm bắt vú tốt thì miệng trẻ phải mở rộng, cằm tỳ vào vú mẹ, môi dưới hướng ra ngoài và quầng vú ở phía trên miệng trẻ để lộ nhiều hơn ở phía dưới miệng. Nếu trẻ bú đúng cách thì bà mẹ không bị đau vú hoặc nứt núm vú.

Bú thường xuyên theo nhu cầu của trẻ: Cho trẻ bú bất cứ lúc nào trẻ muốn, không hạn chế thời gian và số lần cho bú. Số lần cho bú ở trẻ nhỏ nhiều hơn trẻ lớn, thời gian của mỗi bữa bú tùy thuộc vào từng trẻ, trung bình khoảng từ 15-20 phút, thông thường khi cho trẻ bú no thì tự nhả vú ra.

Bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu để giúp trẻ tăng trưởng và phát triển hài hòa, phòng chống các bệnh nhiễm khuẩn. Trong thời gian nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn, nếu trẻ bú đủ sữa thì trong 6 tháng đầu trẻ phải tăng cân trung bình 500-600g/tháng và đi tiểu nhiều trên 6 lần/ ngày, nước tiểu trong. Do vậy, cần theo dõi cân nặng hàng tháng và nước tiểu hàng ngày của trẻ.

Bú mẹ khi trẻ bị bệnh: Tiếp tục cho trẻ bú, bú nhiều lần hơn bình thường. Nếu trẻ không bú được thì vắt sữa mẹ cho ăn bằng cốc hoặc đổ thìa để duy trì sự tạo sữa. Vắt sữa khoảng 3 giờ/lần cho vào cốc sạch, để nơi mát bảo quản được trong 4 giờ khi không có tủ lạnh, khi cho ăn thì ngâm sữa vào nước nóng, không nên đun sữa vì nhiệt độ sẽ phá hủy các yếu tố chống nhiễm khuẩn.

Một số yếu tố ảnh hưởng đến sự tiết sữa

Bú bình đầu vú cao su: Trong thời gian bú mẹ nếu trẻ bú bình (kể cả sữa mẹ trong bình) thì dần dần sẽ bỏ bú mẹ vì bú bình đầu vú cao su thường dài nên trẻ chỉ bú núm vú, mút vú không cần ngậm bắt vú đúng vẫn có thể hút sữa dễ dàng. Bú bình sẽ làm giảm sự tiết sữa của bà mẹ. Tuy nhiên, có thể tập cho trẻ bú mẹ trở lại như trước bằng cách cho trẻ ăn sữa bằng cốc hoặc đổ thìa rồi tập dần cho trẻ bú mẹ đúng cách.

Thiếu dinh dưỡng: Ở những bà mẹ suy dinh dưỡng nặng (thiếu năng lượng trường diễn nặng) thường tiết sữa ít. Vì vậy, trong thời gian cho con bú bà mẹ cần ăn bổ sung đầy đủ dinh dưỡng. Ngoài chế độ ăn bình thường, mỗi ngày ăn thêm 2-3 bát cơm, thêm thịt cá, trứng hoặc đậu đỗ, rau xanh và hoa quả chín. Hạn chế ăn các loại gia vị (hành tỏi, ớt, hạt tiêu) vì có thể qua sữa gây mùi vị khó chịu, trẻ bú mẹ ít. Cần lưu ý uống đủ nước 1,5-2 lít/ ngày.

Sang chấn tâm lý: Nếu bà mẹ bị stress, lo lắng, thiếu niềm tin thì sẽ hạn chế hoạt động của phản xạ tống sữa mặc dù sữa vẫn có trong vú. Do vậy cần có sự hỗ trợ của gia đình và cộng đồng giúp đỡ bà mẹ cho con bú, tạo điều kiện để bà mẹ sống thoải mái, tự tin, có sức khỏe, có thời gian chăm sóc trẻ giúp cho sự tiết sữa tốt.

Sử dụng thuốc: Một số thuốc qua sữa có thể gây ngộ độc cho trẻ hoặc làm giảm sự tiết sữa như: thuốc tránh thai tổng hợp, thuốc lợi tiểu nhóm thiazid... Vì vậy, khi cho con bú nên hạn chế dùng thuốc, cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ.

                                (PGS.BS. Đào Thị Ngọc Diễn-suckhoedoisong.vn)